مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران از فرصت‌ها، مشوق‌ها و تخفیف‌های بی‌نظیر در بندر چابهار برای حضور و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان در حوزه‌های احداث انبارهای سرپوشیده تا مخازن و پایانه‌های نفتی خبر می‌دهد و تأکید می‌کند، با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری در صادرات به افغانستان است، سرمایه‌گذاری بیشتری از سوی بخش خصوصی کشور در بندر چابهار صورت بگیرد.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل منطقه آزاد چابهار به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، مهدی اشرفی که در یک گفت‌وگو با صدای افغان(آوا) در تهران سخن می‌گفت، با بیان این‌که افغانستان یک کشور محصور در خشکی است، خاطرنشان کرد که ایران با پتانسیلی که نه‌تنها در چابهار، بلکه در کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان موسوم به موافقت‌نامه چابهار دارد، محلی برای فرار و رهایی افغانستان از انحصار از خشکی است.
وی با اشاره به این‌که هزینه‌های تولید و تبادل کالا و تجارت در کشورهایی که محصور در خشکی‌اند، بالا است، تصریح کرد که فرصت بندر چابهار، فرصت بی‌نظیری برای افغانستان است که با دسترسی به آب‌های آزاد و کاهش هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامونی خود، بتواند بیشترین استفاده را ببرد.
مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ایران با بیان این‌که هند نمی‌تواند تنها مبدأ صادرات و واردات افغانستان باشد، تأکید کرد که در آینده نه‌چندان دور و با توسعه‌ای که در صنایع افغانستان شکل می‌گیرد، افغانستان نیاز دارد به بازارهای مصرف در اروپا، صنایع تولیدی در چین و حتی بازارهای شرق آسیا متصل شود و این دسترسی میسر نخواهد شد مگر این‌که یک اتحاد استراتژیک بین افغانستان و یکی از بنادر متصل به آب‌های آزاد شکل بگیرد که امروز با تمهیداتی که جمهوری اسلامی ایران اندیشیده، این فرصت در بندر چابهار فراهم است.
مشوق‌های خوب و آمادگی برای کاهش و حذف هزینه‌های حمل‌ونقل
وی تصریح کرد که در حوزه چابهار اتفاقات خوبی به‌خصوص برای افغانستان افتاده؛ هم فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نظیری شکل‌گرفته و هم مشوق‌های خوبی به‌خصوص برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در نظر گرفته‌شده است.
دکتر اشرفی در ادامه به برخی از مشوق‌های ارائه شده برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در بندر چابهار اشاره کرد:
ـ حقوق و عوارض بندری در بندر چابهار تا ۸۰ درصد تخفیف داده شده؛
ـ اگر کشتی‌ها بتوانند سرویس‌های منظم کشتی‌رانی داشته باشند، در هزینه‌های تخلیه و بارگیری (THC) شان تا ۹۰ درصد تخفیف لحاظ شده؛
ـ انبارداری کانتینرهای خالی تا ۷۵ درصد تخفیف داده شده؛
ـ و حتی برای بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان، هزینه‌های انبارداری صفر در نظر گرفته شد.
وی گفت که در ادامه انتقال گندم هند به افغانستان، در حال حاضر شاهد ترانزیت حبوبات از هند به افغانستان‌اند و این تجربه کمک می‌کند که ترانزیت در این مسیر قدم‌به‌قدم شکل بگیرد.
این مقام مسئول در حوزه تجاری‌سازی خدمات و کریدورهای حمل‌ونقل خاطرنشان کرد که قرار است در ماه عقرب سال جاری، به همت سازمان بنادر و کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، اولین جلسه شورای هماهنگی کریدور چابهار به‌عنوان کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان برگزار شود که در کنار آن، روز معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری تحت عنوان روز بازاریابی تدارک دیده‌شده و این فرصت به تجار افغانستان کمک خواهد کرد با پتانسیل‌های بندر چابهار و در مسیرهای ترانزیتی هند، افغانستان و ایران بیشتر آشنا شوند.
وی در ادامه به هزینه‌های ترانزیت بین دو کشور اشاره کرد و گفت که این آمادگی از طرف ایران وجود دارد که هزینه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت با افغانستان به‌صورت متقابل کاهش پیدا کند و حتی این هزینه‌ها متقابلا حذف گردند.
فرصت‌ها و مشوق‌های بی‌نظیر بندر چابهار برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان؛ از احداث انبارهای سرپوشیده تا مخازن و پایانه‌های نفتی - آوا
شکل‌گیری سرمایه‌گذاری تاجران افغانستان در بندر چابهار
مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ایران از شکل‌گیری سرمایه‌گذاری تاجران افغانستان در بندر چابهار خبر داد و گفت: سرمایه‌گذاری تجار افغانستان در بندر چابهار شکل‌گرفته است. در مراکز لجستیکی که ما در بندر چابهار داریم، طرف‌های افغانستانی در حال سرمایه‌گذاری‌اند، اما این به‌هیچ‌عنوان راضی‌کننده نیست و امیدواریم با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری افغانستان است، این سرمایه‌گذاری مشترک با حجم بیشتری شکل بگیرد.
فرصت‌ها و مشوق‌های بی‌نظیر بندر چابهار برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان؛ از احداث انبارهای سرپوشیده تا مخازن و پایانه‌های نفتی - آوا
حوزه‌های سرمایه‌گذاری؛ از احداث انبارها تا پایانه‌های نفتی
وی تصریح کرد که تاجران و سرمایه‌گذاران افغانستان می‌توانند در حوزه‌های زیر و با تخفیف‌ها و مشوق‌های بسیار سرمایه‌گذاری کنند؛
ـ در حوزه احداث انبارهای سرپوشیده و مکانیزه؛
ـ احداث محوطه‌های نگه‌داری کانتینری و موضوعات مرتبط با لجستیک؛
ـ احداث پایانه‌های نفتی برای ترانزیت یا سواپ فرآورده‌های نفتی از محل بندر چابهار؛
ـ سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن نفتی؛
ـ ایجاد کارخانه‌های تولیدی یا صنایع ارزش‌افزوده در پس‌کرانه بندر و در منطقه آزاد چابهار؛
ـ تولید انرژی و بهره‌برداری از نیروگاه‌های برق.
ایجاد مدیریت کریدور
دکتر اشرفی در ادامه از ابتکار معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ایران برای ایجاد یک نقطه تماس واحد در حوزه تجارت و ترانزیت برای سرمایه‌گذاران و تاجران خارجی خبر داد و گفت: "با ابتکاری که در معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و تلاش‌های شخص جناب آقای وزیر انجام شده، مفهومی به نام «مدیریت کریدور» ایجادشده که به دنبال ایجاد یک نقطه تماس واحد با تجار و سرمایه‌گذاران در حوزه ترانزیت بین‌المللی است".
به گفته وی، این مدیریت، نقطه تماس واحد بین تجار و تمام ذی‌نفع‌های داخلی ایران خواهد بود و هماهنگی بین آن‌ها را انجام می‌دهد.
این مقام مسئول در حوزه بندر چابهار تصریح کرد که در حال حاضر مدیریت کریدور برای کریدور چابهار مشغول به کار است و به‌خصوص در حوزه ترانزیت گندم، این مدیریت نقش کلیدی برای هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز این انتقال داشت.
وی تأکید کرد، درس‌هایی که ایران، افغانستان و هند از این تجربه گرفته‌اند، سبب خواهد شد که مدیریت کریدور چابهار روزبه‌روز بالغ‌تر خواهد شد و هماهنگی‌های خوبی را در راستای حل دغدغه‌های تجار به وجود خواهد آورد.
زیرساخت‌های کافی برای عملکرد فعلی بندر چابهار وجود دارد
دکتر اشرفی در مورد آمادگی‌های زیرساختی و جاده‌ای بندر چابهار برای توسعه حمل‌ونقل و ترانزیت با افغانستان گفت: "بندر چابهار در حال حاضر دارای یک ظرفیت ۸ میلیون تنی است، و تقریبا ما چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون تن عملکرد تخلیه و بارگیری را در این بندر در سال ۱۳۹۶ داشتیم. این عملیات تخلیه و بارگیری نشان‌دهنده وجود زیرساخت‌های مکفی برای عملکرد فعلی بندر چابهار است".
به گفته وی تجربه موفق انتقال بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان نشان می‌دهد که لینک‌های ارتباطی در حوزه جاده‌ای وجود دارد؛ ولی معتقدند که این ظرفیت برای آینده ارتباطات، حمل‌ونقل و لجستیک این کشور کافی نیست و به دنبال این‌اند که این ظرفیت‌ها را توسعه بدهند.
اما مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ایران تأکید کرد که حال حاضر هیچ نگرانی برای تجار در ایجاد ارتباط، نه‌تنها بین مرزهای افغانستان و بندر چابهار، بلکه حتی با سایر بنادر ایران وجود ندارد.
۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی خط آهن چابهار ـ زاهدان
وی در مورد خط آهن چابهار ـ زاهدان و اتصال آن به شبکه خط آهن ایران گفت: "ایجاد ارتباط ریلی بین چابهار ـ زاهدان و اتصال چابهار به شبکه ریلی ایران از یک‌سو و از سمت دیگر، اتصال شبکه ریلی افغانستان به شبکه ریلی ایران از مرز شمتیغ، در دستور کار است تا بتواند جواب‌گوی توسعه آتی بندر چابهار و افزایش تبادلات معنی‌دار و بسیار زیاد بین ایران و افغانستان، چه در حوزه واردات و صادرات و چه در حوزه ترانزیت و دسترسی صنایع و تجار افغانستان به آب‌های آزاد باشد".
دکتر اشرفی خاطرنشان کرد که تاکنون پروژه خط آهن چابهار ـ زاهدان به طول ۶۰۰ کیلومتر، ۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که پیش‌بینی می‌شود با ظرفیت انتقال ۷.۷ میلیون تن کالا، تا سال ۱۳۹۹ به اتمام برسد.
وی افزود: در ادامه ما شاهد اتصال چابهار به سرخس برای دسترسی به CIS و از این طرف، برای دسترسی افغانستان به مرز شمتیغ هستیم. مرز شمتیغ هم پیشرفت خیلی خوبی داشته و با مساعدتی که هر دو کشور داشته‌اند، پروژه خواف ـ هرات پیشرفت خیلی مناسبی داشته است.
این مقام مسئول در حوزه بندر چابهار تأکید کرد: توسعه بندر چابهار، خط ریلی چابهار ـ زاهدان، خط ریلی شمتیغ و اتصال خواف به هرات، همه این‌ها قطعات یک پازل‌اند و ایران به دنبال آن است که با تکمیل این قطعات، بتواند به یک رشد شگرف در همکاری‌های حمل‌ونقل بین دو کشور برسد.
استقبال از برنامه ازبکستان برای احداث خط آهن شمال ـ غرب افغانستان
وی از برنامه ازبکستان برای اتصال خط آهن از شمال به غرب افغانستان را یک خبر بسیار خوب خواند و ضمن تبریک به خاطر این پیشرفت، خاطرنشان کرد که افغانستان نه‌تنها با کمک چابهار می‌تواند از موقعیت محصور در خشکی بیرون بیاید، بلکه با توسعه خطوط ریلی‌اش، بتواند به یک چهارراه برای اتصال به کشورهای حوزه آسیای مرکزی ( CIS) هم تبدیل شود.
اشرفی با توجه به علاقه‌مندی چین برای اتصال مستقیم به افغانستان در ولایت بدخشان نیز گفت، ازآنجایی‌که شبکه ریلی ایران به ترکیه و اروپا وصل است، بااتصال چین و افغانستان از طریق مرز بدخشان و تکمیل اتصال افغانستان و ایران، این شبکه می‌تواند آلترناتیوی برای اتصال مسیرهای چین به اروپا باشد.
متن کامل گفت‌وگوی ویژه دکتر مهدی اشرفی، مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ایران با خبرنگار صدای افغان در تهران، به شرح زیر است:
افغانستان به‌خصوص به دنبال مشکلاتی که در استفاده از مسیرهای ترانزیتی و بندری پاکستان دارد، از سال‌ها پیش حساب ویژه و خاصی روی بندر چابهار باز کرده و به همراه هند، برای استفاده از ظرفیت‌های این بندر، سرمایه‌گذاری نموده است. درنهایت، با امضای توافق‌نامه سه‌جانبه بندر چابهار، اکنون این بندر با تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارد، در اختیار دولت و مردم افغانستان قرارگرفته است. به‌عنوان مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و کسی که مسائل مربوط به تجاری کردن مسیرهای ترانزیتی عملا زیر نظر شما پیش می‌رود، نگاه و تعریف شما از مسأله افغانستان و بندر چابهار چیست؟
آقای وزیر در افتتاحیه بندر چابهار، از این بندر به‌عنوان دروازه ملل نام برد؛ این عبارت نشان‌دهنده نوع نگاه وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران به بندر چابهار است. ما این بندر را صرفا یک بندر منطقه‌ای یا ملی نمی‌بینیم، بلکه یک بندر بین‌المللی می‌بینیم که تمام کشورهای همسایه و منطقه ازجمله افغانستان می‌توانند از پتانسیل‌های خدادادی و سرمایه‌گذاری که در این بندر انجام شده، بهره‌مند شوند.
کشور افغانستان یک کشور لند لاک یا محصور در خشکی است و ایران با پتانسیلی که نه‌تنها در چابهار، بلکه در کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان موسوم به موافقت‌نامه چابهار دارد، محلی برای فرار و رهایی افغانستان از انحصار از خشکی است. همان‌طور که می‌دانید، کشورهایی که محصور در خشکی‌اند، خواه‌ناخواه هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامون‌شان افزایش پیدا می‌کند و باعث می‌شود که توسعه و رونق تجارت، در این کشورها خیلی سخت شکل بگیرد. بر این اساس، فرصت بندر چابهار، فرصت بی‌نظیری برای افغانستان است که با دسترسی به آب‌های آزاد و کاهش هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامونی خود، بیشترین استفاده را ببرد. همان‌طور که می‌دانید، هند نمی‌تواند تنها مبدأ صادرات و واردات افغانستان باشد، بلکه در آینده نه‌چندان دور و با توسعه‌ای که در صنایع افغانستان شکل می‌گیرد، افغانستان می‌تواند به بازارهای مصرف در اروپا، صنایع تولیدی در چین و حتی بازارهای شرق آسیا به‌عنوان یک موتور محرک توسعه اقتصادی توجه داشته باشد، و دسترسی میسر نخواهد شد مگر این‌که یک اتحاد استراتژیک بین دولت افغانستان و یکی از بنادر متصل به آب‌های آزاد شکل بگیرد که خدا را شکر امروز با تمهیداتی که جمهوری اسلامی ایران اندیشیده، این فرصت فراهم است و انشالله بخش دولتی و هم بخش خصوصی و تجار افغانستان بتوانند از این فرصت استفاده کنند؛ چون ما معتقدیم هیچ اتحاد استراتژیکی بدون حضور موثر بخش خصوصی و تجار شکل نمی‌گیرد.
ایران با محوریت چابهار، می‌تواند تا حدی مشکلاتی که در حال حاضر افغانستان برای دسترسی به آب‌های آزاد دارد را مرتفع کند و از محل چابهار و مرزهای زمینی ایران، مسیرهای جدیدی به بازارهای جدید به‌خصوص ترکیه ایجاد شود. امکاناتی که در حال حاضر وجود دارد، چه از طریق مراکز لجستیک چابهار و چه مرزهای زمینی، ما آمادگی داریم برای دست‌یابی افغانستان به بازارهای جدید منطقه‌ای و بین‌المللی همکاری کنیم.
چه سهولت‌ها و مشوق‌هایی برای بخش خصوصی و تجار افغانستان در بندر چابهار وجود دارد؟
خوشبختانه در حوزه چابهار اتفاقات خوبی مخصوصا
سرمایه‌گذاری تجار افغانستان در بندر چابهار شکل‌گرفته است. در مراکز لجستیکی که ما در بندر چابهار داریم، طرف‌های افغانستانی در حال سرمایه‌گذاری‌اند، اما این به‌هیچ‌عنوان راضی‌کننده نیست و امیدواریم با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری افغانستان است، این سرمایه‌گذاری مشترک با حجم بیشتری شکل بگیرد.
با افغانستان افتاده؛ هم فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نظیری شکل‌گرفته و هم مشوق‌های خوبی به‌خصوص برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در نظر گرفته شده است. من فقط برخی از اعداد و ارقام را خدمت شما عرض می‌کنم که تمایل ایران را برای جذب سرمایه‌گذاری‌ها نشان می‌دهد؛
ـ حقوق و عوارض بندری در بندر چابهار تا ۸۰ درصد تخفیف داده شده؛
ـ اگر کشتی‌ها بتوانند سرویس‌های منظم کشتی‌رانی داشته باشند، در هزینه‌های تخلیه و بارگیری (THC) شان تا ۹۰ درصد تخفیف لحاظ شده؛
ـ انبارداری کانتینرهای خالی تا ۷۵ درصد تخفیف داده شده؛
ـ و حتی برای بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان، با توجه به این‌که این بار آذوقه و مایحتاج ملت افغانستان بود، هزینه‌های انبارداری صفر در نظر گرفته شد.
خدا را شکر شاهد ترانزیت بار گندم ۱۱۰ هزار تنی در اولین تلاش سه کشور برای حمل بار ترانزیتی بودیم که در بندر چابهار تخلیه شد و بندر چابهار نقشی کلیدی در شکل‌گیری زنجیره ترانزیتی بین هند و افغانستان داشت.
در ادامه انتقال گندم هند به افغانستان، ما در حال حاضر شاهد ترانزیت حبوبات از هند به افغانستان هستیم که نشان می‌دهد تجربه ترانزیت گندم، تجربه مناسبی بوده و برای ما هم درس‌هایی داشته، این تجربه کمک می‌کند که ترانزیت در این مسیر قدم‌به‌قدم شکل بگیرد و همکاری سه کشور با محوریت چابهار اتفاق بیافتد.
ما در ماه آبان(عقرب) سال جاری، به همت سازمان محترم بنادر و کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، در تدارک برگزاری اولین جلسه شورای هماهنگی کریدور چابهار به‌عنوان کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان هستیم، که در کنار آن، یک روز معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری تحت عنوان روز بازاریابی تدارک دیده‌شده است. این فرصت به تجار افغانستان و بین‌المللی کمک خواهد کرد با پتانسیل‌های بندر چابهار و در مسیرهای ترانزیتی هند، افغانستان و ایران بیشتر آشنا شوند و بتوانند حلقه‌های تجاری شکل‌دهنده این مسیر ترانزیتی را افزایش بدهند.
چه سهولت‌ها و مشوق‌هایی برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت بخش خصوصی افغانستان در بندر چابهار وجود دارد؟
ازنظر ما هزینه‌های ترانزیت و هزینه‌های دیگری که بین دو کشور وجود دارد، قابل کم کردن است و این مسأله در نشست‌هایی که بین سازمان‌های متولی راهداری دو کشور، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایران و وزارت ترانسپورت افغانستان انجام شده، مطرح شده که این آمادگی از طرف ایران وجود دارد که این هزینه‌ها به‌صورت متقابل کاهش پیدا کند. این کاهش هزینه‌ها منجر به کاهش هزینه تبادل برای افغانستان خواهد شد و فرصت‌های جدیدی برای تولید کالا با قیمت‌های پایین‌تر و تجاری کردن مسیر فراهم خواهد گردید. هرقدر شما این هزینه‌های تبادل را کاهش بدهید، فرصت‌های جدیدی برای تولید، تبادل و صادرات کالا از مسیر ایران شکل می‌گیرد و این آمادگی هم در ایران وجود دارد، تا آنجا که طرف افغانستان حاضر است و آمادگی دارد، ما هم این هزینه‌ها را کاهش بدهیم و حتی به صفر برسانیم.
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان در بندر چابهار تاکنون چگونه بوده است؟
ایران نه‌تنها خودش سرمایه‌گذاری کرده، بلکه از سرمایه‌گذاری تجار کشورها به‌خصوص تجار افغانستان استقبال می‌کند تا آن‌ها بیایند در این‌جا سرمایه‌گذاری کنند؛ کما این‌که سرمایه‌گذاری تجار افغانستان در بندر چابهار شکل‌گرفته است. در مراکز لجستیکی که ما در بندر چابهار داریم، طرف‌های افغانستانی در حال سرمایه‌گذاری‌اند، اما این به‌هیچ‌عنوان راضی‌کننده نیست و امیدواریم با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری افغانستان است، به نسبت این حجم از مراودات و سابقه طولانی مودت و دوستی بین دو ملت، این سرمایه‌گذاری مشترک با حجم بیشتری شکل بگیرد.
سرمایه‌گذاری تجار افغانستانی در کدام حوزه‌ها بوده، آیا شما آماری در مورد حجم این سرمایه‌گذاری‌ها دارید؟
نه متأسفانه، فعلا آمار دقیقی ندارم، ولی من می‌توانم زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف را بازگو کنم؛
ـ در حوزه احداث انبارهای سرپوشیده و مکانیزه؛
ـ احداث محوطه‌های نگه‌داری کانتینری و موضوعات مرتبط با لجستیک؛
ـ احداث پایانه‌های نفتی برای ترانزیت یا سواپ فرآورده‌های نفتی از محل بندر چابهار؛
ـ سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن نفتی؛
ـ ایجاد کارخانه‌های تولیدی یا صنایع ارزش‌افزوده در پس‌کرانه بندر و در منطقه آزاد چابهار؛
ـ تولید انرژی و بهره‌برداری
با ابتکاری که در معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و تلاش‌های شخص جناب آقای وزیر انجام شده، مفهومی به نام «مدیریت کریدور» ایجادشده که به دنبال ایجاد یک نقطه تماس واحد با تجار و سرمایه‌گذاران در حوزه ترانزیت بین‌المللی است. در حال حاضر مدیریت کریدور برای کریدور چابهار مشغول به کار است و به‌خصوص در حوزه ترانزیت گندم، این مدیریت نقش کلیدی برای هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز این انتقال داشت.
از نیروگاه‌های برق. این‌ها بخشی از محورهایی است که برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار وجود دارد و با مشوق‌هایی که در نظر گرفته شده، به‌خصوص در حوزه عملیات بندری، می‌تواند زمینه بسیار مناسبی برای حضور تجار افغانستان در این منطقه باشد.
در نشست اخیری که میان وزیر ترانسپورت افغانستان با مقام‌های جمهوری اسلامی به‌خصوص رییس سازمان بنادر و کشتی‌رانی و وزیر راه و شهرسازی صورت گرفت نیز یک قسمت عمده مذاکرات در مورد کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و ترانزیت بین دو کشور بود، توافقات در این حوزه چگونه بوده و چگونه عملیاتی خواهد شد؟
قرار شد سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایران، به‌عنوان متولی موضوع حمل‌ونقل جاده‌ای در کشور از طرف ایران این مسأله را دنبال کند و جلسات کارشناسی را برگزار نماید، و طبق همان توافقی که بین دو کشور انجام شده، در مرحله اول به‌صورت دوطرفه نسبت به کاهش هزینه‌ها اقدام کنند و در مراحل بعدی، حتی در صورت موافقت، آن را به صفر و حذف عوارض برسانند.
یکی بندر و دیگری منطقه آزاد چابهار است، تا چه اندازه هماهنگی و تعامل بین این دو بخش یا منطقه برای جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به‌خصوص از افغانستان وجود دارد؟ چون این دو منطقه، مربوط به دو سازمان در جمهوری اسلامی ایران می‌شود؛ سرمایه‌گذاران افغانستان از مدت‌ها قبل در منطقه آزاد چابهار حضور دارند و از سهولت‌های این منطقه استفاده می‌کنند؟
بر اساس ابتکاراتی که معاونت حمل‌ونقل اندیشیده، ما معتقدیم که سازمان‌های متنوع و مختلف برای ایران معنی دارد، ولی برای طرف‌های خارجی و تجار و افراد بین‌المللی، فقط یک نقطه تماس در ایران وجود دارد که وظیفه هماهنگی نه‌تنها بین این دو سازمان، بلکه هماهنگی ارگان‌های مختلفی که در حوزه ترانزیت درگیرند را به عهده دارد. در همین خصوص، با ابتکاری که در معاونت حمل‌ونقل و وزارت راه و تلاش‌های شخص جناب آقای وزیر انجام شده، مفهومی به نام «مدیریت کریدور» ایجادشده که به دنبال ایجاد یک نقطه تماس واحد با تجار و سرمایه‌گذاران در حوزه ترانزیت بین‌المللی است. این مدیریت، نقطه تماس واحد بین تجار و تمام ذی‌نفع‌هایی که در داخل ایران فعال‌اند، خواهد بود و هماهنگی بین آن‌ها را انجام می‌دهد. در حال حاضر مدیریت کریدور برای کریدور تجاری چابهار مشغول به کار است و به‌خصوص در حوزه ترانزیت گندم، این مدیریت نقش کلیدی برای هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز این انتقال داشت. این تجربه موفق می‌تواند در سایر حوزه‌ها هم راهگشا باشد. درس‌هایی که ما، طرف‌های افغانستان و خود دولت هند از این تجربه گرفته، سبب خواهد شد که مدیریت کریدور چابهار روزبه‌روز بالغ‌تر خواهد شد و هماهنگی‌های خوبی را در راستای حل دغدغه‌های تجار به وجود آورد تا تاجرانی که وارد ایران می‌شوند، نگران درگیری با سازمان‌های مختلف نباشند، بلکه با یک نقطه تماس واحد می‌توانند مشکلات‌شان را حل کنند.
این مدیریت کریدور به لحاظ ساختاری و سازمانی عملا ایجادشده است؟
بله، مدیریت کریدور در معاونت حمل‌ونقل وزارت راه وجود دارد و با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد، می‌تواند در راستای حل مشکلات و ایجاد هماهنگی میان تاجران و سرمایه‌گذاران خارجی با نهادهای مسئول در داخل ایران اقدام کند. یکی از ابزارهایی که مدیریت کریدور برای ایجاد هماهنگی‌ها دارد، شورای عالی هماهنگی ترابری کشور است که موضوعات مرتبط با ترانزیت و لجستیک را به‌صورت خاص در کارگروه‌های ویژه مورد بحث و بررسی و حل مشکل قرار می‌دهد.
مسیرهای ترانزیتی منتهی به بندر چابهار تا چه اندازه آماده بهره‌برداری است؛ مسیرهایی که بتواند به چندین نقطه مرزی بین دو کشور ایران و افغانستان متصل شود. ما در سفر به بندر چابهار دیدیم که کارها در قسمت ایجاد خط آهن چابهار در حال انجام است?
بندر چابهار در حال حاضر دارای یک ظرفیت ۸ میلیون تنی است، و تقریبا ما چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون تن عملکرد تخلیه و بارگیری را در این بندر در سال ۱۳۹۶ داشتیم. این عملیات تخلیه و بارگیری نشان‌دهنده وجود زیرساخت‌های مکفی برای عملکرد فعلی بندر چابهار است. این‌که ما موفق شدیم بار ترانزیتی گندم هند را به افغانستان منتقل کنیم، نشان می‌دهد که لینک‌های ارتباطی ما در حوزه جاده‌ای وجود دارد؛ ولی ما معتقدیم که این ظرفیت آینده ارتباطات، حمل‌ونقل و لجستیک کشور کافی نیست و به دنبال این هستیم که این ظرفیت‌ها را توسعه بدهیم. بنابراین در حال حاظر هیچ نگرانی برای تجار در ایجاد ارتباط نه‌تنها بین مرزهای افغانستان و بندر چابهار، بلکه حتی با سایر بنادر ایران وجود ندارد. در حال حاضر، در بندر شهید رجایی
بندر چابهار در حال حاضر دارای یک ظرفیت ۸ میلیون تنی است، و تقریبا ما چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون تن عملکرد تخلیه و بارگیری را در این بندر در سال ۱۳۹۶ داشتیم. این عملیات تخلیه و بارگیری نشان‌دهنده وجود زیرساخت‌های مکفی برای عملکرد فعلی بندر چابهار است.
بندرعباس که مهم‌ترین بندر کشور است، ناوگان افغانستان تردد دارد.
ایران ازلحاظ پس‌کرانه و لینک‌های ارتباطی با بنادر، وضعیت خوبی دارد، ولی با توجه به این‌که ما طرح‌های توسعه داریم و می‌خواهیم ظرفیت‌های بندر چابهار از این ۸ میلیون تن نیز فراتر برود؛ بر این اساس، ایجاد ارتباط ریلی بین چابهار ـ زاهدان و اتصال چابهار به شبکه ریلی ایران از یک‌سو و از سمت دیگر، اتصال شبکه ریلی افغانستان به شبکه ریلی ایران از مرز شمتیغ، در دستور کار است تا بتواند جواب‌گوی توسعه آتی بندر چابهار و افزایش تبادلات معنی‌دار و بسیار زیاد بین ایران و افغانستان، چه در حوزه واردات و صادرات و چه در حوزه ترانزیت و دسترسی صنایع و تجار افغانستان به آب‌های آزاد باشد. تاکنون این پروژه به طول ۶۰۰ کیلومتر، ۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته با ظرفیت انتقال ۷.۷ میلیون تن کالا، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۳۹۹ به اتمام برسد.
در ادامه ما شاهد اتصال چابهار به سرخس برای دسترسی به کشورهای آسیای مرکزی(CIS) و از این طرف برای دسترسی افغانستان به مرز شمتیغ هستیم. مرز شمتیغ هم پیشرفت خیلی خوبی داشته و با مساعدتی که هر دو کشور داشته‌اند، پروژه خواف ـ هرات پیشرفت خیلی مناسبی داشته است.
توسعه بندر چابهار، خط ریلی چابهار ـ زاهدان، خط ریلی شمتیغ و اتصال خواف به هرات، همه این‌ها قطعات یک پازل‌اند و ایران به دنبال آن است که با تکمیل این قطعات، بتوانیم به یک رشد شگرف در همکاری‌های حمل‌ونقل بین دو کشور برسیم.
دیده می‌شود بهره‌برداری از پروژه خواف ـ هرات با تأخیر مواجه شده است. ریاست جمهوری افغانستان علاقه‌مند است این پروژه هرچه زودتر بین دو کشور مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. این پروژه چه زمانی آماده بهره‌برداری خواهد بود؟
تا جایی که من خبر دارم، روند پروژه مطابق برنامه بوده و قسمت چهارم پروژه که فکر می‌کنم کشور ایتالیا مسئولیت آنرا به عهده گرفته، کار خود را انجام می‌دهد. از این طرف و در ایران نیز جانمایی نهایی ایستگاه شمتیغ در دستور کار است که کارهایش در حال انجام است و بعید می‌دانم که مشکل خاصی در روند این پروژه وجود داشته باشد. هماهنگی‌ها در حوزه‌های مختلف زمان‌بر است، ولی قسمت ایران، تکمیل شده، ایستگاه مرزی هم در دست احداث است و انشالله در آینده نه چندان دور، شاهد افتتاح این مسیر خواهیم بود.
خبر جالب هم این است که ازبکستان در حال آماده شدن برای احداث خط آهن حیرتان در شمال افغانستان تا هرات در غرب کشور است. هم‌چنین چین و پاکستان نیز علاقمند اند به این خط آهن بپیوندند. علاوه بر استفاده‌هایی که افغانستان از ایران می‌برد، توسعه خط آهن در افغانستان و اتصال آن به خط آهن ایران، چه مزایایی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت؟
این خبر بسیار خوبی برای افغانستان است که نه‌تنها با کمک چابهار بتواند از موقعیت محصور در خشکی بیرون بیاید، بلکه با توسعه خطوط ریلی‌اش، بتواند به یک چهارراه برای اتصال به کشورهای آسیای مرکزی(CIS) هم تبدیل شود، و این خبر بسیار خوبی است و من تبریک می‌گویم.
کشور ایران هم با نگاه حسن هم‌جواری و این‌که توسعه همسایگان را به‌مثابه توسعه خود می‌داند، از تمام پروژه‌هایی که بتواند به توسعه حمل‌ونقل و به دنبال آن توسعه اقتصادی کشورهای همسایه منجر شود، استقبال می‌کند. اگر پروژه‌ای که شما ذکر کردید و اتصال از طریق مرز بدخشان به چین و تکمیل اتصال به افغانستان و ایران نهایی شود، ازآنجایی‌که شبکه ریلی ایران به ترکیه و اروپا وصل است، این شبکه می‌تواند الترناتیوی برای اتصال مسیرهای چین به اروپا باشد و از این محل، هر دو کشور منتفع خواهند شد.
ما در سفر به بندر و منطقه آزاد چابهار به یک‌سری مشکلات اقامتی سرمایه‌گذاران افغانستانی و رفت‌وآمد آن‌ها برخوردیم. نگاه شما به این مشکلات چیست؟
به‌هرحال، سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه، کشورهای خارجی، تابع مقررات و قوانین داخلی آن کشورهاست، یعنی سرمایه‌گذاران باید بپذیرند که مطابق قوانین و عرف داخل آن کشورها رفتار کنند. ما از حوزه وزارت راه و شهرسازی، معاونت حمل‌ونقل، تمام تلاش مان برای ایجاد یک فضای امن، مناسبت و تسهیل شده برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستان است، ولی به‌هرحال، این به معنی راهی برای عدم تمکین به مقررات داخلی کشور نیست، ولی ما سعی می‌کنیم مشکلات خاصی در این حوزه برای طرف‌های افغانستان ایجاد نشود.
